Η σύγχρονη Παιδοκαρδιολογία προσφέρει αποτελεσματικές λύσεις
Η λέξη «καρδιοπαθές παιδί» κάποτε αποτελούσε στίγμα. Ήταν συνώνυμη με μια ισόβια αναπηρία. Η παιδοκαρδιολογία θεωρούνταν μια ειδικότητα που πρόσφερε μόνο ανακούφιση και σχεδόν ποτέ πλήρη θεραπεία. Αυτή η εικόνα ανήκει οριστικά στο παρελθόν. Οι εξελίξεις που έχουν συμβεί τα τελευταία 30 χρόνια είναι δραματικές.

Οι πρόοδοι της παιδοκαρδιολογίας είναι στενά συνυφασμένες με αυτές της παιδοκαρδιοχειρουργκής. Είναι δύο όψεις του ιδίου νομίσματος. Η κάθε μία είναι απαραίτητη για τη σωστή και ασφαλή άσκηση της άλλης.
Η διάγνωση των περισσότερων καρδιοπαθειών γίνεται αναίμακτα με ένα απλό υπερηχογράφημα που μπορεί να γίνει ακόμη και στην εμβρυϊκή ζωή. Άλλες εξειδικευμένες εξετάσεις που μπορούν να απαντήσουν τις ερωτήσεις που παραμένουν μετά το υπερηχογράφημα, είναι η μαγνητική και αξονική τομογραφία. Ο καρδιακός καθετηριασμός βοηθάει στις σπάνιες περιπτώσεις όπου παραμένουν ερωτηματικά μετά από αυτές τις εξετάσεις.
Σήμερα μπορούμε βοηθήσουμε ασθενείς με συγγενείς καρδιοπάθειες που λίγα χρόνια πριν θεωρούνταν ανίατες. Οι περισσότερες συγγενείς καρδιοπάθειες (από τις πιο απλές, όπως μεσοκολπική και μεσοκοιλιακή επικοινωνία, έως τις πιο βαριές, όπως μετάθεση των μεγάλων αγγείων) θεραπεύονται πλέον ριζικά με εγχειρήσεις καρδιάς. Οι λίγες που δεν μπορούν να θεραπευθούν, όπως οι περιπτώσεις όπου υπάρχει μία μόνο κοιλία, ανακουφίζονται αποτελεσματικά με καλή ποιότητα ζωής.
Επιπλέον, η επεμβατική καρδιολογία έχει αντικαταστήσει σε πολλές περιπτώσεις τη χειρουργική επέμβαση. Στενώσεις βαλβίδων και αγγείων μπορούν να διανοιχθούν με βαλβιδοπλαστική ή αγγειοπλαστική με μπαλλόνι ή τοποθέτηση μεταλλικού νάρθηκα (στέντ). Επικοινωνίες μεταξύ δύο καρδιακών κοιλοτήτων ή δύο μεγάλων αρτηριών (μεσοκολπική επικοινωνία, ανοικτός βοτάλλειος πόρος) μπορούν να συγκλεισθούν με «ομπρέλλες» ή άλλα συστήματα σύγκλεισης.
Τα τελευταία χρόνια έχει εξελιχθεί πάρα πολύ και ο τομέας της παιδιατρικής ηλεκτροφυσιολογίας. Οι περισσότερες ταχυκαρδίες που συμβαίνουν στα παιδιά και συνήθως οφείλονται σε ένα παραπληρωματικό δεμάτιο ή σε άλλα αίτια, μπορούν να θεραπευθούν ριζικά με μια επέμβαση που λέγεται κατάλυση και γίνεται είτε με υψίσυχνο ρεύμα (radiofrequency ablation) είτε με κρυοπηξία (cryoablation). Οι ασθενείς μπορούν να επιστρέψουν στο σπίτι τους την επόμενη ή κι την ίδια ημέρα και στις δραστηριότητές τους πολύ σύντομα.
Ασθενείς που πάσχουν από σοβαρές αρρυθμίες που θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή, μπορούν να προφυλαχθούν με εμφυτεύσιμους απινιδωτές. Η εμφύτευσή τους είναι δυνατή ακόμη και σε μικρά παιδιά χάρη στις προόδους της τεχνολογίας και τη σταδιακή σμίκρυνση του μεγέθους των συσκευών. Ασθενείς που γεννιούνται με σοβαρή βραδυκαρδία (κολποκοιλιακός αποκλεισμός) ή την αποκτούν μετά από κάποια λοίμωξη ή εγχείρηση αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά με βηματοδότη.
Αλλά οι εξελίξεις δεν σταματούν εδώ. Κληρονομικές παθήσεις που μπορούν να εκδηλωθούν σε πολλά μέλη της ίδιας οικογένειας, μπορούν να διαγνωσθούν με γενετικά test, με αποτέλεσμα την καλύτερη καθοδήγηση και θεραπεία.

Όλα τα παραπάνω, μας κάνουν να αισθανόμαστε ιδιαίτερη αισιοδοξία για το μέλλον της Παιδοκαρδιολογίας. Τα «καρδιοπαθή παιδιά» δεν είναι πια καταδικασμένα. Μπορούμε να τα βοηθήσουμε αποτελεσματικά!

Ποια είναι τα κυριότερα συμπτώματα και σημάδια μιας καρδιοπάθειας στα παιδιά;

Καρδιακό φύσημα: Είναι ένας ήχος που ακούεται με το ακουστικό και ξεχωρίζει από τους φυσιολογικούς τόνους της καρδιάς. Συνήθως τον ακούει πρώτος ο παιδίατρος είτε στην νεογνική ηλικία, είτε αργοτερα. Μπορεί να οφείλεται είτε σε μια παθολογική επικοινωνία -«τρύπα»-ανάμεσα σε 2 κοιλότητες της καρδιάς, είτε σε στένωση μιας βαλβίδας. Συνήθως όμως δεν οφείλεται σε τίποτε από αυτά και αποτελεί ένα φυσολογικό εύρημα. Στην περίπτωση αυτή ονομάζεται αθώο ή λειτουργικό φύσημα και δεν απαιτεί κανενός είδους θεραπεία ή παρακολούθηση.
Δύσπνοια, ή ταχύπνοια (γρήγορη αναπνοή): Παρατηρείται κυρίως στα βρέφη που έχουν μια μεγάλη επικοινωνία μεταξύ των 2 κοιλιών (μεσοκοιλιακή επικοινωνία) που επιτρέπει σε μεγάλη ποσότητα αίματος να «πλημμυρίζει» τους πνεύμονες και να αυξάνει το καρδιακό έργο. Μπορεί επίσης να εμφανιστεί σε παιδιά που προσβλήθηκαν από κάποιο ιό και πάσχουν από μυοκαρδίτιδα, η σε παιδιά με μια χρόνια πάθηση του μυοκαρδίου (μυοκαρδιοπάθεια).
Δυσκολία στην αύξηση του βάρους: Επίσης μπορεί να οφείλεται σε μεγάλη ροή αίματος τους πνεύμονες, ή σε κακή αιμάτωση του σώματος λόγω μειωμένης λειτουργίας της καρδιάς.
Κυάνωση: Πρόκειται για μελανό-σκούρο χρώμα που φαίνεται κυρίως στα χείλια, στους βλεννογόνους και στις άκρες των δακτύλων και οφείλεται σε χαμηλό οξυγόνο στο αίμα. Μπορεί να οφείλεται είτε σε μια συγγενή καρδιοπάθεια (μετάθεση μεγάλων αγγείων, τετραλογία του Fallot κ.α.), είτε σε κακή αναπνευστική λειτουργία.
Εύκολη κόπωση: Μπορεί να οφείλεται σε κακή λειτουργία της καρδιάς ή σε αυξημένο έργο (όπως αναφέρθηκε παραπάνω), ή σε στένωση ή ανεπάρκεια μιας βαλβίδας. Μπορεί να οφείλεται όμως και σε άλλους παράγοντες (έλλειψη άσκησης, παχυσαρκία) που πρέπει να διερευνηθούν.
Πόνος στο στήθος: Αντίθετα με την κοινή αντίληψη ότι ο πόνος στο στήθος αποτελεί συνήθως εκδήλωση καρδιοπάθειας, τις περισσότερες φορές δεν οφείλεται σε καρδιακά αίτια. Συνήθως είναι μυοσκελετικός, μπορεί να οφείλεται σε άγχος ή αναπνευστικά αίτια. Σπάνια μπορεί να έχει καρδιακή προέλευση (βαρειά στένωση μιας βαλβίδας, ανωμαλίες στα στεφανιαία αγγεία, μυοκαρδιοπάθειες).
Ταχυπαλμίες: Όταν συμβαίνουν εντελώς ξαφνικά χωρίς φανερή αιτία , είναι δηλαδή παροξυσμικές, αποτελούν παθολογική κατάσταση και χρειάζονται διερεύνηση και θεραπεία. Μπορεί να οφείλονται σε ένα παραπληρωματικό δεμάτιο είτε σε μια άλλη αιτία που «βραχυκυκλώνει» την πορεία του ηλεκτρικού ρεύματος μέσα στην καρδιά και θέτει σε λειτουργία ένα μηχανισμό ταχυκαρδίας. Συνήθως δεν είναι απειλητικές για τη ζωή, αλλά μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ποιότητα της ζωής και να εμποδίσουν τη συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες.
Ζάλη, λιποθυμία, απώλεια αισθήσεων: Μπορεί να αποτελεί εκδήλωση σοβαρής νόσου γι’ αυτό και πάντα πρέπει να διερευνάται. Η συνηθέστερη αιτία είναι η πτώση της πιέσεως και η βραδυκαρδία που συμβαίνει μετά από παρατεταμένη ορθοστασία ή απότομη αλλαγή από την καθιστική στην όρθια θέση. Η κατάσταση αυτή είναι γνωστή με διάφορα ονόματα (κοινή λιποθυμία, βαγοτονία, ορθοστατική υπόταση, νευροκαρδιογενής συγκοπή κλπ) και συνήθως είναι αθώα και αντιμετωπίζεται με απλά υποστηρικτικά μέτρα. Άν όμως η απώλεια αισθήσεων συμβαίνει σε ώρα άσκησης, ή αν ο ασθενής δεν ανακτά τις αισθήσεις του σε σύντομο χρονικό διάστημα, ή χρειάζεται καρδιακή αναζωογόνηση, τότε το αίτιο μπορεί να είναι πιο σοβαρό και να σχετίζεται με μια αρρυθμία ή μια βαρειά καρδιοπάθεια. Οι περιπτώσεις αυτές απαιτούν εξειδικευμένο έλεγχο και θεραπεία από έμπειρο παιδοκαρδιολόγο ή ακόμη και παιδίατρο-ηλεκτροφυσιολόγο.
Το παιδοκαρδιολογικό τμήμα του νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ αποτελείται από έμπειρους παιδοκαρδιολόγους που εργάζονται μόνιμα στο Νοσοκομείο, καθώς και από εξωτερικούς συνεργάτες. Το Παιδοκαρδιολογικό Τμήμα συνεργάζεται στενά με το Παιδοκαρδιοχειρουργικό Τμήμα που αποτελείται από Παιδοκαρδιοχειρουργούς, Παιδοαναισθησιολόγους και ιατρούς που καλύπτουν την μονάδα εντατικής θεραπείας. Η ομάδα επίσης περιλαμβάνει έμπειρους νοσηλευτές που στελεχώνουν την Παιδοκαρδιολογική και Παιδοκαρδιοχειρουργική Κλινική, το Αιμοδυναμικό Εργαστήριο, την Μονάδα Εντατικής Θεραπείας και τα Εξωτερικά Ιατρεία. Η Παιδοκαρδιολογική Κλινική που λειτουργεί μαζί με την Παιδοκαρδιοχειρουργική Κλινική, περιλαμβάνει 15 γενικές κλίνες νοσηλείας, 10 κλίνες εντατικής θεραπείας, αιμοδυναμικό εργαστήριο και εξωτερικά ιατρεία.
Το Παιδοκαρδιολογικό Τμήμα είναι εξοπλισμένο με τελευταίας τεχνολογίας συσκευές που περιλαμβάνουν:

Πλήρες Αιμοδυναμικό εργαστήριο για τη διάγνωση και επεμβατική θεραπεία όλων των μορφών συγγενών καρδιοπαθειών.
Πλήρες ηλεκτροφυσιολογικό εργαστήριο, για τη διάγνωση και θεραπεία όλων των αρρυθμιών σε παιδιά καθώς και ενήλικες με συγγενείς καρδιοπάθειες.
Υπερηχοκαρδιογραφικά εργαστήρια με δυνατότητα απεικόνισης από την εμβρυϊκή μέχρι την ενήλικο ζωή.
Εργαστήριο δοκιμασίας κοπώσεως για την πληρέστερη αξιολόγηση των ασθενών με συγγενείς καρδιοπάθειες, των αθλουμένων, ή των ασθενών με αρρυθμίες.
Εργαστήριο 24ωρης καταγραφής ρυθμού (Holter), για την διερεύνηση διαταραχών του ρυθμού.